Donuk Omuz’da Konservatif Tedavi Yaklaşımı
Donuk omuz ağrı, pasif ve aktif glenohumeral eklem hareket kısıtlılığı ve fonksiyonel yetersizlikle karakterize bir omuz patolojisidir.
Hastalar genellikle deltoidin insersiyosunun etrafında yoğunlaşan ve aşağıya doğru yayılan şiddetli ağrıdan yakınırlar. Ağrı gece daha fazla şiddetlenir ve hastanın günlük yaşam aktivitelerini yapmasını engeller. İlerleyen dönemde ise ağrı ile birlikte hareket kısıtlılığı gelişir.
Donuk omuz değerlendirmesinde tipik olarak hem aktif hem de pasif elevasyonda 120°’nin altında belirgin kısıtlılık görülür. Fakat bu kısıtlılık dereceleri donuk omuzun hangi evrede olduğuna göre değişiklik gösterir. Cyriax donuk omuzun teşhisinde kapsüler paterni tanımlamıştır.
Donuk omuz teşhisinde güncel bilgiler omuz abdüksiyonu, eksternal rotasyonu ve fleskiyonunda diğer omuza kıyasla %50'den daha fazla hareket açıklığı defisiti olması kabul görüyor.
Tedavide çok farklı konservatif ve cerrahi yöntemler tanımlanmış olmasına rağmen, bu tedavilerin birbirine üstünlüğünü gösteren yeterli kanıt yoktur. Turgut ve ark. Yapmış oldukları çalışmada evre 2 veya 3 donuk omuz hastalarında; skapula mobilizasyonu, manuel arka kapsül germe ve bu tekniklerin kombinasyonundan sonra, herhangi bir tekniğin üstünlüğü olmaksızın, omuz eklemi hareket açıklığında akut bir artış olduğunu göstermiştir.
Tedavi planlanırken hastaların hangi evrede olduğuna dikkat edilmelidir. Erken evrede, ağrıyı azaltmak amaçlanmalı, sıcak modaliteler ve zorlayıcı egzersizlerden uzak durulmalıdır. Ağrı, soğuk uygulamalar ve medikal tedavi ile kontrol altına alınmalı ve eklem hareket açıklığı egzersizleri ağrı sınırları içinde yapılmalıdır. Donma evresinde eklem hareket açıklığını artırmak amaçlanır ve bu amaçla germe ve mobilizasyon egzersizleri yapılabilir. Fakat germe egzersizlerinin çok agresif yapılması ağrı ve inflamasyonu artırarak hastanın evre I’deki klinik tabloya dönmesine neden olabilir. Bu evrede kuvvetlendirme egzersizlerine skapulatorasik kaslardan başlanmalıdır. Skapular kontrol kazanıldıktan sonra rotator manşet kuvvetlendirme egzersizlerine geçilebilir. Çözülme evresinde ağrı kontrolü büyük oranda sağlanmıştır fakat hareket kısıtlılığı belirgindir. Bu evrede tüm yönlerde yoğun bir şekilde glenohumeral germe ve mobilizasyon egzersizleri yapılmalıdır. Eklem hareket açıklığı ve fonksiyonun mümkün olan en iyi düzeye getirilmesi amaçlanır. Konservatif tedavinin yetersiz kaldığı durumlarda cerrahi yöntemler uygulanabilir; fakat cerrahiyi takiben hastalar rehabilitasyon programına alınmalıdır.
Evre 1:
Ø İnferior glenohumeral mobilizasyon
Ø Yumuşak doku mobilizasyon teknikleri
Ø Üst trapez ve sternokladiomastoid kaslara germe / gevşetme
Ø Manuel olarak pektoralis majör /minör kaslarını germe / gevşetme
Ø Sırt üstü yatarken aktif asistif (sopa ile) fleksiyon, skapular planda abduksiyon ve rotasyon egzersizleri
Ø Ağrı için gerekirse transkutanöz elektrik stimülasyonu (TENS)
Ø Egzersizlerden sonra soğuk uygulama (15 dk)
Ø Bu egzersizlerden bir kısmı hastanın yapılabilirlik düzeyi dikkate alınarak ev programı olarak verilebilir.
Evre 2:
Ø Ağrı sınırları içinde fleksiyon, skapular planda abduksiyon ve skapular planda eksternal rotasyon-internal rotasyon yönünde hafif germe egzersizleri başlanabilir.
Ø Anterior-Posterior kapsül germe
Ø Wand (sopa) egzersizleri
Ø Self germe egzersizleri
Ø Skapular mobilizasyon
Ø Skapulatorasik kuvvetlendirme egzersizleri
Ø Hastalara Wand egzersizleri ve self germe egzersizleri ev programı olarak verilebilir.
Evre 3:
Ø Tüm yönlerde pasif germe egzersizleri
Ø Self germe egzersizleri
Ø Rotator manşet ve skapulatorasik kas kuvvetlendirme egzersizleri
Sonuç olarak, omuz ekleminde hatreket kısıtlılığı ile sıklıkla karşılaşıyoruz. Ancak durumun neden kaynaklandığı hekim muayene ve tektkikleri ile ortaya konabilir. Hastalarımızın bir kısmında Kapsülit kaynaklı özellikle omuz eklem hareket açıklığı %50 oranına kadar kısıtlanabilir. Nedeni ne olursa olsun donuk omuz ya da hareket kısıtlılığı durumlarında ki biz buna “stiff shoulders” yani “sert omuz” diyoruz, hemen hemen her zaman egzersiz tedavisi başta olmak üzere fizyoterapi teknikleri kullanılabilir.
Okuduğunuz için teşekkürler, yararlı olmasını dilerim; yorumlarınızı bekliyorum.
Yazar Hakkında
Beyza Nur Uçar 26 Şubat 2001 tarihinde Ankara’ da doğdu. İlk öğretimi Hayme Hatun İlköğretim Okulu’nda tamamlayarak, liseye Çankaya Anadolu Lisesi’nde devam etti.
2019 yılında Hacettepe Üniversitesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Fakültesi’nde lisans eğitimine başladı. Dönem 4 öğrencisi olarak halen burada lisans eğitimine devam etmektedir.
Lise yıllarında edebiyata ve biyolojiye ilgi duydu. Bu bağlamda birçok şiirini okurlarına sundu. Lisans döneminde ise bilimsel çalışmalara ilgi duyduğu için akademisyen olmak istemektedir.
Kaynaklar
Turgut F, Düzgün İ, Çınar Madeni Ö, Elbasan B, Oskay D, Donuk Omuzda Ön ve Arka Kapsül Germe Egzersizlerinin Erken Dönem Etkileri, Turk J Physiother Rehabil. 2015; 26(2):67-72.
Duzgun, Irem, et al. "Which method for frozen shoulder mobilization: manual posterior capsule stretching or scapular mobilization?." Journal of musculoskeletal & neuronal interactions 19.3 (2019): 311.
Nicholson GG. The effects of passive joint mobilization on pain and hypomobility associated with adhesive capsulitis of the shoulder. J Orthop Sports Phys Ther 1985;6(4):238-46.
Çelik, Derya. "Donuk omuz ve rehabilitasyonu." Turkiye Klinikleri J Physiother Rehabil-Special Topics 3.1 (2017): 23-29.
Rizk TE, Pinals RS. Frozen shoulder. Semin Arthritis Rheum 1982;11:440-52.
Vermeulen HM, Obermann WR, Burger BJ, Kok GJ, Rozing PM, van Den Ende CH. Endrange mobilization techniques in adhesive capsulitis of the shoulder joint: A multiple-subject case report. Phys Ther 2000;80:1204-13.
Codman EA. The Shoulder: Rupture of the Supraspinatus Tendon and Other Lesions in or About the Subacromial Bursa. Boston, MA: T. Todd Co; 1934.
Millar, Neal & Meakins, Adam & Struyf, Filip & Willmore, Elaine & Campbell, Abigail & Kirwan, Paul & Akbar, Moeed & Moore, Laura & Ronquillo, Jonathan & Murrell, George & Rodeo, Scott. (2022). Frozen shoulder. Nature Reviews Disease Primers. 8. 10.1038/s41572-022-00386-2.
Comentários